مقاومت رستنی های جنگل به حریق و احیاء طبیعی آنها در منطقه جنگلی عروسک استان گلستان

آتش سوزی یکی از اختلالات موثر بر اکوسیستم است. توانایی یک اکوسیستم به بازگشت به وضعیت قبل از اختلال نشان دهنده ثبات اکوسیستم است که با دو جزء مقاومت و انعطاف پذیری مشخص می شود. مقاومت را می توان درجه ای از توان یک متغیر اکوسیستم دانست که با ایجاد اختلال بدون تغییر باقی بماند و انعطاف پذیری میزان بهبودی متغییر بعد از اختلال را نشان می دهد. مقاومت یک جنگل در مقابل آتش به میزان حساسیت درختان غالب و ساختار جنگل و انعطاف پذیری آن به داشتن گونه هایی است که توانایی استقرار مجدد پس از حریق را داشته باشند. منطقه مورد مطالعه در جنگل عروسک واقع در سری 2 طرح جنگلداری چهل چای مینودشت استان گلستان قرار دارد که در پاییز 1389 دچارحریق شده است. به منظور نمونه برداری در منطقه شبکه ای به ابعاد 100×150 متر پیاده و سپس تعداد 90 پلات در دو منطقه آتش سوزی شده و آتش سوزی نشده مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی پوشش علفی نیز در مرکز هر پلات، یک میکرو پلات 100 متر مربعی دایره ای شکل پیاده گردید. جهت بررسی توزیع نرمال داده ها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف و آنالیز مقایسات میانگین فراوانی با آزمون t غیر جفتی و در صورت نرمال نبودن توزیع داده ها با آزمون من ویتنی انجام گرفت. همچنین به منظور بررسی همبستگی عوامل مختلف بر روی شدت خسارت درختان، ابر نقاط آنها در محیط نرم افزار curve expertترسم گردید و بهترین منحنی بر اساس بالاترین ضریب همبستگی برای داده های کمی برازش داده شد. برای داده های رتبه ای و اسمی از همبستگی اسپیرمن استفاده گردید. نتایج نشان داد که آتش سوزی سبب تغییرترکیب گونه ای جنگل، کاهش تعداد در هکتار درختان، کاهش درصد تاج پوشش، تغییر فراوانی گونه های علفی زیر اشکوب جنگل، حضور گونه های علفی جدید و تغییر نوع و درصد زادآوری گونه های درختی و درختچه ای در منطقه شده است. بیشترین خسارت آتش سوزی به گونه خرمندی، سرو و کاج و کمترین درصد خسارت به گونه انجیلی و بلوط وارد شده است. بررسی عوامل موثر بر میزان خسارت نشان داد که سه مشخصه نوع گونه, نوع و شدت حریق در میزان خسارت وارده به درختان تاثیرگذار می باشند. گونه ولیک، سیاه تلو و بلوط بیشترین زادآوری غیر جنسی و گونه ممرز و افرا با بیشترین زادآوری جنسی انعطاف پذیر ترین گونه ها بودند. با بررسی های بعمل آمده مشخص شد که گونه های سوزنی برگ (سرو و کاج) حساسترین و بلوط و انجیلی مقاوم ترین گونه به آتش سوزی در منطقه مورد مطالعه می باشند.